آشنایی با نکات ایمنی در کار با اتوکلاو بسیار مهم است. اتوکلاو ابزار مهمی در بسیاری از صنایع و فرایندهای پزشکی و آزمایشگاهی است، اما استفاده نادرست از آن میتواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی مهمترین نکات ایمنی در کار با این دستگاه میپردازیم تا با رعایت این موارد، از سلامت و ایمنی خود و دیگران در محیط کار اطمینان حاصل کنید.
نحوه عملکرد اتوکلاو
قبل از اینکه به بررسی نکات ایمنی کار با این دستگاه بپردازیم، باید بدانیم اتوکلاو چگونه کار میکند؟ رعایت این مراحل و استفاده از اتوکلاو به شکل صحیح موجب میشود تا مواد به طور کامل استریل شوند و از آسیب رسیدن به آنها جلوگیری شود.
بارگذاری مواد درون اتوکلاو
قبل از شروع فرآیند استریلسازی، مواد باید به صورت مناسب و با رعایت اصول بارگذاری درون اتوکلاو قرار داده شوند. مواد باید به گونهای چیده شوند که داخل سینی های اتوکلاو وسایل روی هم قرار نگیرند. وقتی وسایل به وسیله دستگاه پک بسته بندی می شوند باید طرف کاغذی پک رو به بالا و طرف سلفونی آن روی سینی قرار بگیرد که بخار بتواند از قسمت کاغذی در اینسترومنت ها نفوذ کند.
بستن درب اتوکلاو و شروع فرآیند
پس از بارگذاری تجهیزات و قرار دادن دستگاه در سیکل مناسب، درب آن باید به طور کامل بسته شود. پس از بستن درب، فرآیند استریلسازی (نحوه استریل با اتوکلاو) با فشردن دکمهی شروع آغاز خواهد شد و محفظه دستگاه از طریق لولههای اطراف آن گرم میشوند.
جایگزینی هوای محفظه اتوکلاو با بخار
اگر در طی این فرآیند هوا وجود داشته باشد از نفوذ کامل بخار به تجهیزات و مواد جلوگیری کرده و اجازه نمیدهد استریل کردن با اتوکلاو به خوبی انجام شود. از اینرو لازم است که هوای درون محفظه با بخار آب جایگزین گردد تا دما و فشار افزایش پیدا کند.
خشک کردن مواد پس از استریلسازی
در طی مدت زمان تعیین شده تجهیزات به طور کامل خشک میشوند. محفظه اتوکلاو دوباره از هوا پر میشود. در پایان میتوانید درب اتوکلاو را باز نمایید اما توجه داشته باشید که هنوز محتویات تقریبا گرم هستند.
نکات ایمنی در هنگام کار با اتوکلاو
ایمنی در کار با اتوکلاو امری بسیار مهم است. رعایت موارد زیر میتواند از بروز حوادث و آسیبهای احتمالی جلوگیری کند.
- هرگز اقدام به تمیز کردن اتوکلاو در حالی که دستگاه روشن و به برق متصل است نکنید. این کار میتواند خطرناک باشد و باعث برق گرفتگی شود.
- پس از اتمام چرخه استریلیزاسیون،مجددا محفظه از هوا پر می شود و تاثیری در خنک کردن تجهیزات دارد اما توجه داشته باشید که هنوز محتویات تقریبا گرم هستند.، از برداشتن آنها خودداری کنید. استفاده از گیره و انبر برای حمل اشیای داغ ضروری است.
- درب اتوکلاو را پس از اتمام چرخه به آرامی و با احتیاط باز کنید و از قرار دادن دست، سر و صورت خود مستقیماً در مقابل آن بپرهیزید. ممکن است بخار داغی از آن خارج شود.
- برای بیرون آوردن اشیای داغ از دستکشهای عایق در برابر حرارت استفاده کنید. این کار از سوختگیهای احتمالی جلوگیری میکند.
- یکی دیگر از نکات ایمنی کار با اتوکلاو این است که هرگز اقدام به استریل کردن وسایل آتش زا ،مواد شیمیایی،مواد پرتوزا و.. نکنید
بازرسیهای روزانه دستگاه اتوکلاو
حتما قبل از هر سیکل میزان آب تمیز و آب کثیف چک گردد تا از اخطار MT Min LVL و UWT LVL جلوگیری شود. به ازای هر 15 بار مصرف و یا حداکثر طی سیکل های 15 روزه آب دستگاه کلاً تخلیه و تعویض گردد.
خطای رایج در دستگاه اتوکلاو و راههای برطرف کردن آنها
آگاهی از خطاهای رایج در استفاده از اتوکلاو و آشنایی با روشهای برطرف کردن آنها، در ایمنی و بهبود عملکرد این دستگاه مؤثر خواهد بود.
خطای فشار بیش از حد
یکی از رایجترین مشکلاتی که در استفاده از اتوکلاو پیش میآید، خطای فشار بیش از حد است. این خطا معمولاً به دلیل نشت کردن بخار داخلی به اجزای دیگر وکالیبره نبودن دستگاه است.
خطای دمای ناکافی در اتوکلاو
در برخی موارد، دمای داخل محفظه اتوکلاو به حد مورد نیاز نمیرسد. این خطا میتواند ناشی از نقص در المنتهای حرارتی برای رفع این مشکل، ابتدا المنتهای حرارتی را مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز، با توجه به نکات ایمنی کار با اتوکلاو آنها را تعویض کنید. همچنین با بررسی مجدد برنامه استریلسازی و اعمال تغییرات لازم، میتوانید دمای داخل محفظه را به سطح مطلوب برسانید.
متوقف شدن چرخه به علت نرسیدن دما به نقطه تنظیم شده
عدم روشن بودن منبع تغذیه مولد بخار
بالا بودن بیش از حد دما
متوقف شدن ناگهانی چرخه استریل
عدم کافی بودن فشار بخار و هوا
مشکل در خشککردن تجهیزات بعد از خارج شدن از اتوکلاو
در مواردی ممکن است پس از اتمام فرآیند استریلسازی در اتوکلاو، مواد همچنان مرطوب باشند. این مشکل میتواند ناشی از بارگیری نامناسب تجهیزات پارچه ای مانند پارچه و اسفنج ،خرابی المنت های خشک کن و ضعیف شدن پمپ وکیوم باشد
بررسی دورهای عملکرد اتوکلاو
اطمینان از عملکرد صحیح اتوکلاو و فرآیند استریلسازی کامل، نیازمند انجام آزمایشهای متنوعی است. این آزمایشها میتوانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند.
- آزمونهای شیمیایی: در این آزمونها از اندیکاتورهای حساس به دما و فشار استفاده میشود تا مشخص شود که محفظه اتوکلاو به دمای و فشار مورد نیاز رسیده است. اندیکاتور شیمیایی اتوکلاو یک نوع از اندیکاتورهای استریلیزاسیون است که به رنگ تغییر می دهد و نشان می دهد که آیا شرایط لازم برای استریلیزاسیون با بخار در اتوکلاو برآورده شده است یا خیر. اندیکاتورهای شیمیایی اتوکلاو در کلاس های مختلفی وجود دارند که هر کدام به پارامترهای مختلفی از فرآیند استریلیزاسیون حساس هستند..
- آزمونهای بیولوژیکی: در این آزمایشها از اندیکاتورهای بیولوژیکی حاوی باکتریهایی از خانواده اسپور استفاده میشود. این باکتریها بسیار مقاوم هستند و فقط با استریلسازی کامل از بین میروند. بنابراین، پس از گذراندن سیکل اتوکلاو به مدت 24 ساعت تا 48 بستگی به نوع اسپور در دماي 57 درجه در داخل انکوباتور و بعد از آن عدم رشد(تغییر رنگ)، تأثير استريليزاسيون صحيح است.
سخن پایانی
درپایان، توجه به نکات ایمنی کار با اتوکلاو بسیار مهم است. هنگام استفاده از اتوکلاو، همواره مراقب باشید که درب آن به درستی بسته شده و فشار داخل به حد مطلوب رسیده است. همچنین دقت کنید که زمان استریلسازی به اندازه کافی رعایت شود. با پیروی از این نکات، میتوانید از فواید این دستگاه کاربردی بهرهمند شوید و در انجام فرآیندهای خود موفق باشید. جهت اطلاع از قیمت اتوکلاو میتوانید به قسمت مربوطه سایت مراجعه نمایید.
